4. ZAZDROŚĆ. Duch zazdrosny wdziera się w każdy fragment naszego życia, szczególnie w relacje z drugim człowiekiem. Zazdrość, to ciągłe porównywanie, ciągłe patrzenie, czy ktoś nie ma lepiej ode mnie, czy nie jest bogatszy, bardziej wykształcony, bardziej bogobojny. O ile w grzechu pychy zamykamy się w sobie czyniąc z siebie Duch jako dusza buduje człowieka w materii i przestrzeni, z momentu na moment, jako ciągle poruszaną i zmieniającą się istotę w ten sposób, że to, co zewnętrzne, jest rzeczywiście nieustannie wyznaczane i formowane przez wnętrze i przez to, co najbardziej wewnętrzne — najbardziej duchowe i najodleglejsze od materialności, co Etapy życia duchowego. Pierwszym etapem życia duchowego opisanym przez apostoła jest życie oczyszczające (vie purgative). Na tym etapie dusza stara się zwyciężyć swoich wewnętrznych i zewnętrznych nieprzyjaciół, uwolnić się od zmysłów i przygotować drogę Panu. Gdy Pismo Święte w licznych miejscach stwierdza przeciwieństwo mując jedność duchowo–cielesną człowieka, niechodzi nam tylko o zaprze-czenie nurtom ściśle materialistycznym, wykluczającym duchowość, czyo za-przeczenie samej materializacji człowieka iświata, chodzi nam tu owykazanie cielesno–duchowej jedności człowieka również wymiarze transcendentnym, w którym dane jest mu żyć. 2. Pisma, które po sobie pozostawili tworzą bogatą i zróżnicowaną tradycję duchową Kościoła, wyznaczając duchownym i świeckim rozmaite drogi prowadzących do tego samego celu – godnego życia w przyjaźni z Bogiem i zbawienia. Nam, siostrom Terezjankom, najbliższa jest karmelitańska tradycja duchowa, z której czerpiemy poprzez Nieuporządkowane życie duchowe, złe uczynki, decyzje, które są podejmowane przez człowieka nie z miłości i dobrego nastawienia do innych, ale w złości, z zaciśniętą pięścią, z pogardą czy chęcią wykorzystania, prowadzą nas do śmierci duchowej i cuchną, a tego zapachu nie zamaskuje żaden dezodorant, czy kosmetyk. . Agnostycyzm - sceptyczny kierunek negujący lub ograniczający możliwość poznania rzeczywistości zwłaszcza zachodzących przyczynowych, w niej związków prawidłowości i praw jej - nauka o wartościach, teoria wartości; zajmuje się badaniem natury wartości, ustalaniem norm i kryteriów - postawa wyrażająca się w bezinteresownej trosce o dobro innych ludzi, w postępowaniu nie kierującym się własnym interesem, przeciwieństwo - pogląd etyczny negujący obowiązywanie jakichkolwiek norm i nakazów moralnych oraz słuszność oceny czynów ze względu na ich wartość - u Platona proces przypominania sobie wrodzonej - przypisywanie tworom przyrody ludzkich cech psychicznych i wrażeń - dziedzina filoz. rozważań nad miejscem człowieka w rzeczywistości społ. - hist. oraz społ. współżyciem i współdziałaniem ludzi; marksistowska antropologia oparta jest na materializmie - pogląd w/g którego istnieje wiedza aprioryczna niezależna od doświadczenia (apriori) i niewymagająca uzasadnienia w nim; występuje w (empiryzm metodologiczny) pogląd, przeciwstawny aprioryzmowi w/g którego poznanie jest zależne od poprzedzającego je doświadczenia i w nim tylko znajduje uzasadnienie. Przedstawiciele: Bacon, Mill i filozofia - pogląd w/g którego wszelkie całości dadzą się wyjaśnić przez prawa i twierdzenia dotyczące ich elementów - kier. filoz. europ. XIII w. głosił rozdział nauki i polityki od teologii i - kier. teol. odrzucający bezpośrednie kierownictwo światem przez Boga uważanego jedynie za Stwórcę i - pogląd w/g którego każde zjawisko (zdarzenie) jest jednoznacznie i nieuchronnie wyznaczone przez ogół warunków w jakich występuje; też twierdzenie, że wszelkie zjawiska podlegają prawidłowościom ogólnym prawom rozwoju; d. łączy się z materializmem; na stanowisku d. stoi f. - 1. w staroż. - sztuka dyskutowania, zwłaszcza umiejętność dochodzenia do prawdy przez ujawnianie i przez przezwyciężanie sprzeczności w rozumowaniu przeciwnika 2. średniowiecze - inna nazwa logiki3. w filoz. nowożytnej od czasów Hegla - teoria rzeczywistości i metoda jej poznawania polegająca na rozpatrywaniu zjawisk w powiązaniu ruchu i rozwoju; przeciwieństwo - bezkrytyczne przyjmowanie pewnych poglądów, uznawanie ich za prawdy ostateczne jedynie na zasadzie autorytetu lub ślepej wiary, bez liczenia się z doświadczenie i praktyką społeczną oraz zdobyczami - dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów pierwiastków, zasad działania lub - dwudzielność, - pogląd w/g którego przyroda (materia) jest z natury swej aktywna i zmienna, podlega ciągłemu ruchowi i rozwojowi, a jej obiektem oddziałują na siebie - współczesny kier. filoz. w/g którego przedmiotem badań filoz. są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej i odpowiedzialnej, co stwarza poczucie „lęku i beznadziejności istnienia" (pesymizm).Egoizm - głoszony przez Epikura, postawa wyrażająca się postępowaniem mającym na celu realizację własnego - łączenie w jedną, często niespójną całość różnych teorii, poglądów, tez i pojęć - pozytywistyczny kier. z XIX przez XX w. stworzony przez E. Macha w/g którego cała rzeczywistość jest zespołem psychofiz. wrażeń ludzkich; w konsekwencji przedstawiciele e. dochodzili do subiektywnego - datujący się od starożytności kier. w teorii poznania, który głosi, że źródłem poznania jest doświadczenie: -stworzona przez Epikura filoz. życia szczęśliwego (jak tożsamego z życiem moralnym) w/g której przyjemność (dobro najwyższe) prowadzi do szczęścia (najwyższego celu), a jego warunkiem wystarczającym jest brak cierpień (ataraksję).Epikurejczycy - Lukrecjusz, Horacjusz, Epikur, Zenon z - w ogólnym znaczeniu teoria poznania w ścisłym znaczeniu teoria wiedzy - 1. nauka o pięknie zajmująca się badaniem wartości artystycznych oraz ocen artystycznych dociekająca przyczyn ich kształtowania się oraz ustalająca kryteria tych wartości i ocen. 2. Ogólna teoria sztuki badająca treści i formy dzieł - u S. Milla nauka o „tworzeniu się charakteru"; współcześnie określenie etyki opisowo - 1. Ogół ocen i norm moralnych przyjętych w danej epoce i zbiorowości społ. lub konkretny ich system. 2. Nauka o moralności ustalająca dyrektywy moralnego postępowania - w aspekcie normatywnym, podejmująca opis, analizę i wyjaśnienie rzeczywiście istniejącej - pogląd w etyce w/g którego najważniejszą wartością i celem oraz motywem postępowania ludzi powinno być szczęście osobiste lub - pogląd w/g którego poznaniu są dostępne tylko zjawiska, istota rzeczy zaś jest niepoznawalna; przeciwstawia się realistycznej koncepcji wiedzy i - historycznie zmienna pod względem zakresu i treści, dziedzina ogólnych rozważań na temat istoty i struktury bytu (ontologia), źródeł i prawomocności ludzkiego poznania (teoria poznania), zasad wartościowania sensu życia, sposobu godnego jego prowadzenia (f. człowieka, etyka)itp. zagadnień dotyczących poglądu na świat i miejsca człowieka w świecie; bliższe określenie zakresu i treści filoz. możliwe jest tylko na gruncie określonego kier. filoz. i wiąże się z przyjęciem określonej - pogląd dopatrujący się celowości w przyrodzie w rozwoju świata, w porządku praw naturalnych, w szczególności pogląd w/g którego rozwój rzeczywistości przyrodniczej i społecznej zmierza do realizacji jakiegoś ostatecznego celu (Platon, Arystoteles).Formalizm - stanowisko w/g którego forma jest czynnikiem decydującym o wartościach poznawczych, etycznych, estetycznych - doktryna etyczna w/g której przyjemność (rozkosz) jest jedynym dobrem, celem życia i głównym motywem postępowania ludzi; stworzony przez cyrenaików, podjęty przez epikurejczyków następnie przez filozofów odrodzenia i oświecenia, przekształcony w - bronił jedności ludzkie natury i przeciwstawiał się rozrywaniu duszy i ciała, dualistycznemu rozumieniu - życie mają za nieodłączne od materii (Tales)Historiozofia - filoz. historii; dziedzina ogólnych rozważań nad przebiegiem procesu dziejowego, nad sensem historii statusem praw hist. itp. Historiozofia została wyodrębniona od czasów Hegla; marksizm odrzucając historiozofię bada jej problematykę w ramach materializmu - postawa intelektualna i moralna uznająca człowieka za najwyższą wartość moralną i źródło wszelkich innych wartości - przeciwstawny materializmowi kierunek, w/g którego duch (idea, myśl, świadomość) jest pierwotny, zaś materia (byt, substancja, rzecz) wtórna. W ontologii idealizm wyraża się w tezie, że przyczyną wszelkiego bytu jest duch myśl (świadomość), zaś materia jest bądź stworzona (np. w/g filoz. chrześ.), bądź w ogóle nie istnieje. Są dwa rodzaje: Obiektywny (metafizyczny) oraz subiektywny (teriopoznawczy). Idealizm obiektywny - kier. w/g którego pierwiastek idealny istnieje w świecie obiektywnie, samoistnie i niezależnie; przedstawiciele: Platon, Hegel i subiektywny - kier. w/g którego rzeczywistość jest treścią świadomości (konstrukcją myślową, zespołem wrażeń) podmiotu (umysłu) poznającego. Przedstawiciele: Hume, - pogląd teoriopoznawczy głoszony przez kier. w/g którego źródłem poznania jest oświecenie umysły przez Boga (Augustyn).Imperatyw kategoryczny - bezwarunkowy nakaz moralny; formalny, powszechnie ważne prawo, którego człowiek powinien przestrzegać, by spełnić „Ogólnoludzką powinność", norma moralnego - pogląd przypisujący intelektowi podstawowe, a nawet wyłączne znaczenie w procesie poznania i pomijający lub negujący rolę praktyki w działalności praktyki poznawczej - przeciwstawny racjonalizmowi skrajnie idealistyczny pogląd w/g którego istnieje wiedza nie dająca się słownie sformułować lub wiedeńskie - grupa filozofów i uczonych (Carnap, Godel, Poper), głosząca program walki z metafizyką, postulaty empiryzmu i fizykalizmu; poglądy filoz. zapoczątkowane przez koło wiedeńskie noszą nazwę - kier. w/g którego twierdzenia i teorie nauk są konwekcjami przyjętymi ze względu na ekonomię myślenia - postawa umysłowa, przeciwstawna dogmatyzmowi, postulująca kontrolę prawdziwości i zasadności twierdzeń przed ich uznaniem; stanowisko Kanta w/g którego teoria poznania musi wyprzedzać inne dociekania - przekonanie, że wolna i nieskrępowana działalność jednostek jest motorem społ. postępu, którego całością rządzi zasada autoregulacji, przynosząca ogólną pomyślność w wyniku starć i kompromisów interesów - dyscyplina obejmująca logikę formalną, semantykę i symptatykę, naukę o istocie prawdy i fałszu, teorię różnych typów rozumowań (zwłaszcza dowodzenia, wnioskowania, wyjaśniania i uzasadniania), pewne zagadnienia techniki pracy umysłowej, metodologii nauk i - stworzony przez Marksa i Engelsa, rozwinięty przez Lenina system poglądów filozoficznych, ekonom. i społ. - polit. stanowiący podstawę światopoglądu socjalistycznego i ideologii międzynarodowego rewolucyjnego ruchu robotniczego zawiera ideowy program walki z - Kier. filoz. wychodzący z założenia, że swej natury jest materialny, że materia jest pierwotna a świadomość wtórna przy czym istotną cechą materii jest jej rozciągłość w przestrzeni w czasie i związany z tym Atomiści: Demokryt, Arystoteles, Stoicy, epikurejczycy, Hobbes, Hegel, Feuerbah, - dyscyplina filoz. nauka o pierwszych zasadach bytu, teoria bytu, ontologia, ujmowanie rzeczywistości, przeciwstawne poznania - dot. sposobu poznania prawdy:~ sensualizm - przy pomocy zmysłów,~ relatywizm - nie ma prawdy powszechnej,~ praktycyzm - prawda jednego człowieka ma wyższość nad prawą drugiego o tyle tylko o ile jest bardziej użyteczna praktycznie,~ konwekcjonalizm - pewne prawdy uchodzą za powszechne i jest to wynikiem - pogląd filoz. real. uznający możliwość bezpośredniego łączenia się duszy ludzkiej za pomocą ekstazy ze światem nadnaturalnym np. z - cechą tej nauki była teza o istnieniu przed wiekami światłości i ciemności. Światłość to Bóg i od niego pochodzi to co dobre: powietrze, światło, woda; Ciemność to Szatan, czyli zło.; daje ogień, noc, wiatr i dym. Między nimi nastąpiła wojna dobrych i złych pierwiastków. Doprowadziło to do tego, że świat jest - pogląd w ontologii w/g którego natura wszelkiego bytu jest jednorodna; rozróżnia się monizm materialistyczny przyjmowany przez f. marksistowską lub - stanowisko dążące do wyjaśnienia rzeczywistości przyczynami naturalnymi, tłumaczące ogół zjawisk działaniem praw przyrody; jedna z głównych form przejawienia się stanowiska materialistycznego wchodzi w skład - jedno z głównych stanowisk w tzw. sporze o uniwersalia, przeciwstawne realizmowi pojęciowemu; neguje istnienie realnych odpowiedników pojęć ogólnych (cech, relacji, praw nauki) uznając istnienie jedynie przedmiotów - postawa umysłu zwrócona ku światu zew. i przekonanie, że rzeczy zew. są nam dane bezpośrednio niż wew., przeciwstawiał się subiektywnej postawie mistyków i - teoria bytu, dział zajmujący się badaniem charakteru i struktury rzeczywistości; tradycyjnie nauka o bycie, prowadząca dociekania nad naturą wszystkiego cokolwiek - pogląd utożsamiający Boga z przyrodą przeciwstawny tej zmowie (Spinoza).Perfekcjonizm - stanowisko etyczne przyjmujące doskonałość osobistą za najwyższe dobro moralne a dążenie do jej osiągnięcia za wyznacznik moralnego postępowania; wiąże się z rygoryzmem - koncepcje przyjmujące za punkt wyjścia problematykę - pogląd przeciwstawny monizmowi w/g którego w rzeczywistości lub w poznaniu istnieje wiele różnych, niezależnych od siebie podstawowych elementów - substancji zasad, czynników, sił - postulował uprawnianie poznania nauk, tj. opartego na faktach doświadczenia oczyszczenie wiedzy z wszelkiej metafizyki, negację wartości poznawczej ocen i norm program jedności metodologicznej nauk. (Spenser i Conte i Mill).Racjonalizm - 1. Przekonanie o sile i możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego oraz okoliczności kierowania się nim we wszelkim działaniu; przeciwieństwo irracjonalizmu. 2. kier. filoz. - przeciwstawny empiryzmowi - upatrujący w rozumie głównie źródło poznania i kryterium jego wartości (prawdy) oraz przyjmujący istnienie poznania niezależnego od doświadczenia i możliwość czysto rozumowego uzasadnienia wiedzy; główni przedst. Platon, Spinoza, Leibniz, - pojęciowy jedno z gł. stanowisk w tzw. sporze o uniwersalia, przeciwstawne nominalizmowi; uznaje realne istnienie odpowiedników pojęć ogólnych zwanych - Platon, św. Augustyn, Alzelm i - pogląd w/g którego określone lub wszelkie wartości mają charakter względny; jest przeciwieństwem moralny - stanowisko w etyce uznające wypełnienie obowiązku za jedyny cel słusznego moralnie postępowania (Kant); surowe bezwzględne wypełnianie norm - stanowisko, odrzucająca możliwość uzyskania wiedzy pewnej i uzasadnionej (s. teoriopoznawczy); s. metodologiczny postuluje krytycyzm wobec twierdzeń naukowych przyjmowanych jedynie na mocy Pirron, Tymon, Arezylaos, Karneades, Lakides, Szkot, Bacon, - okres w f. odznaczający się dominacją problematyki religijnej i ustaloną metodą rozważań filoz. Gł kier. albertyzm, tomizm, skotyzm, - pogląd związany z empiryzmem, pozytywizmem i przyrodniczym materializmem, w/g którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości można tylko uzyskać przez poznanie nauk tj oparte na konkretnych osiągnięciach poszczególnych dyscyplin - pogląd w/g którego źródłem poznania wiedzy są wrażenia zmysłowe, rozumiane bądź jako odbicie rzeczywistości (materializm), bądź jako jedyna dostępna rzeczywistość, idealizm subiektywny; przedstaw. Hume, emiriokrytycyStoicyzm - 1. doktryna zwł. etyczna, staroż. szkoły stoików; głoszącej w filoz. przyrody materializm, w etyce - życie zgodne z rozumem i opanowaniem namiętności, rozwijającej logikę zdań 2. postawa życiowa polegająca na zachowaniu spokoju wew. i hartu ducha, opanowania w trudnych sytuacjach - Chryzyp, Zenon z Kiton, Seneka, Marek Aureliusz, Epiktet,Synkretyzm - łączenie w jedno (nie spójną) całość różnych często sprzecznych poglądów religijnych, filoz., społ., i - zespół ogólnych przekonań dot. natury świata, społ., miejsca człowieka w świecie jego zadań w społ. i sensu życia, wyznaczający postawy i działania - pogląd uznający Boga (RELIGIĘ) za najwyższą wartość czyniący go ośrodkiem dążeń człowieka i - dyscyplina normatywna dot. Boga, bogów, powstająca na gruncie danej religii podejmująca wykład, interpretację i obronę jej twierdzeń i zasad; najbardziej rozwinięta jest teologia - kier. filoz. stworzony przez Tomasza z Akwinu, który przystosował do potrzeb teologii chrześcijańskiej filozofię Arystotelesa; 1879 - uznany za oficjalną doktrynę kat. kościoła; współczesna odmiana neotomizm jest kierunkiem dominującym w teologii i filozofii katolickiej. Najważniejszymi własnościami tomizmu są: dualizm Boga i świata, hilemorfizm, obiektywizm, empiryzm, uniwersalizm, realizm, intelektualizm, czyli pierwszeństwo intelektu w poznaniu i - całokształt postaw i poglądów uznających zasadę dominacji całości nad częściami; przeciwieństwo - pogląd w etyce XVIII - XIX w. Wg którego najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być największe szczęście największej liczby ludzi; przedstawiciele: Bentham, MillWariabilizm - teoria powszechnej zmienności - stanowisko w/g którego głównym czynnikiem poznania i istotą bytu jest posteriorisąd, który swą prawomocność opiera na doświadczeniu (Kant)A priorisąd, który swą prawomocność opiera wyłącznie na rozumie, będąc przy tym niezależny od wszelkiego doświadczenia (Kant)Agnostycyzmprzekonanie, iż o niektórych sądach na temat świata nie jesteśmy w stanie sensownie orzec, czy są one prawdziwe, czy tez prawdziwe, a zatem pozostawiamy je nijako w zawieszeniu; termin ten szczególnie charakteryzuje postawę niektórych ludzi względem wiary bądź niewiary w istnienie Boga;Aksjologiadziedzina filozofii zajmująca się badaniem wartościAlienacjawyobcowanie, terminowi temu różni filozofowie nadawali różne sensy, podług Hegla jest to proces, w którym duch absolutny staje się obcym samemu sobie; podług Feuerbacha jest to proces polegający na tym, iż człowiek twory własnego ducha zaczyna traktować jako istoty transcendentne wobec niego (Bogowie); podług Marksa proces, który sprawia, iż praca oraz jej wytwór stają się dla wytwórcy (robotnika) czymś obcym;Anaksymanderjego nauczycielem i mistrzem był Tales; podług niego arché to nie żaden ze znanych nam pierwiastków (np. woda), ale bezkres, to, co nieokreślone (apeiron), wszakże bowiem tylko to, co nieuformowane, może być niewyczerpanym rezerwuarem dla wszystkich form istniejących w mistrzem i nauczycielem był Anaksymander; podług niego arché to powietrze, a to, że pomiędzy poszczególnymi formami materii zachodzi różnica tłumaczył jako wynik jego zagęszczania, bądź też co sprzeciwia się życiu, co jest z nim sprzeczneAnton MakarenkoRosjanin; był twórcą koncepcji wychowania kolektywistycznegoAntropologia filozoficznainaczej mówiąc, filozofia człowieka; szuka odpowiedzi na takie pytania, jak: kim jest człowiek, jaka jest jego natura, czym odróżnia się od innych bytów istniejących w świecie?; antropologia rozważą również takie problemy jak: człowiek a społeczeństwo oraz czy nasze życie ma jakikolwiek sens i wartość?Apeironbezkres, to, co nieokreślone, to, co nie jest przedmiotem doświadczenia naszych zmysłów (zob. Anaksymander)Aposterioryczne naukinauki, które swą prawomocność opierają na doświadczeniu (np. fizyka, chemia, biologia)Aprioryczne naukinauki, które swą prawomocność opierają wyłącznie na rozumie, będąc przy tym niezależny od wszelkiego doświadczenia (np. matematyka)ArchéPierwszych filozofów nurtowały zagadnienia związane z przyrodą, z światem, z kosmologią. Określa się ich zwykle mianem filozofów przyrody, bądź też kosmologów, lub też filozofów presokratejskich. Punktem wyjścia dla nich stało się poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: "z czego świat powstał?", która jednakże nie byłaby odpowiedzią mitologiczną. Nie chodziło im jednakże włącznie o odpowiedź, by tak rzec - genetyczną, ale również o uchwycenie jedności w różnorodności rzecz świata tego, pierwiastka, zasady, który by ten ogrom niejako porządkowały, nadawały mu strukturę. Ów pierwiastek określali mianem arché, które to słowo w języku greckim może oznaczać zarówno zasadę rządzącą światem, jak i substrat, z którego został on uczyniony jak również prawo, podług którego toczą się rzeczy w świecie. Odpowiedzi na pytanie, czym jest owa arché padały różne: a to że woda, a to że ogień, powietrze, takoż bezkres, itp., w psychologii, którego przedstawiciele utrzymują, iż psychika ludzka działa dzięki skojarzeniom. Za jego fundatora i prawodawcę powszechnie uważa się Davida Hume'aAugust ComteFrancuz; filozof i teoretyk społeczeństwa; powszechnie uchodzi za fundatora i prawodawcę scjentyzmu; utrzymywał, iż ludzkość przechodzi przez następujące trzy stadia rozwoju: 1) teologiczno - militarystyczny, 2)metafizyczny (w tym, że to stadium miała się znajdować współczesna Comte'owi Europa, 3) naukowo - przemysłowe (do tego stadium miała właśnie nieuchronnie zmierzać Europa)Błędne kołoo definicji mówimy, iż zawiera błędne koło, jeśli twierdzenie, do którego doszliśmy, zawierało się w przesłance, od której wyszliśmy rozpoczynając nasze rozumowanieBrzytwa Ockhamapostulat metodologiczny sformułowany przez średniowiecznego filozofa Williama Ockhama, który brzmi następująco: "entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem" (bytów nie należy mnożyć nad potrzebę)Bytfundamentalna kategoria ontologiczna, jest nim wszystko, co rzeczywiste, wszystko, czemu przysługuje istność, filozofii starożytnej ta kategoria funkcjonowała jako pojęcie przeciwstawne pojęciu niebytu rozumianego jako proces stawania sięCharles MontesqiueuFrancuz; myśliciel polityczny; postulował rozdzielenie władzy ustawodawczej, wykonawczej oraz sądowniczej; utrzymywał, iż pomiędzy prawem danego kraju a zewnętrznymi okolicznościami takimi, jak klimat, czy położenie geograficzne, zachodzą ścisłe związkiCybernetykanauka o kontroli i komunikacji systemówDaimonionduch, czy też demon, który jakoby miał podpowiadać Sokratesowi, czego nie powinien czynić;Dedukcjametoda rozumowania polegająca na tym, iż ze wyprowadzamy wnioski ze zbioru przesłanekDeizmpogląd utrzymujący, iż co prawda to Bóg stworzył świat, ale po tym akcie kreacji przestał się nim zupełnie zajmować, tak iż wszelkie modlitwy i prośby o interwencję kierowane do Niego są zupełnie bezsensowneDemiurgw "Timajosie" Platon przedstawia go jako boskiego budowniczego kosmosu, który uczynił z odwiecznej materii, mając przy tym za wzór równie odwieczny świat idei; nie należy go mylić z bogiem chrześcijaństwaDemokracjaw starożytne Grecji ów termin oznaczał rządy ogółu obywateli (do kategorii obywatel nie zaliczały się ani kobiety, ani niewolnicy; obecnie ów termin oznacza zwierzchność ludu, który swą wole wyraża nie bezpośrednio, ale za pomocą swych przedstawicieliDemokryt z AbderyUczeń Leukipposa, reprezentant materializmu atomistycznego. Uznawał on, iż natura świata jest na wskroś materialna i zmienna, nie należy więc doszukiwać się w nim jakiegoś niezmiennego, niemożliwego do uchwycenia zmysłami bytu, który postulował Parmenides oraz Eleaci. Podstawą istnienia wszelkich rzeczy są atomy ("atomos" - niepodzielny), czyli niepodzielne, nie posiadające części składowych, elementy, które mogą się ze sobą łączyć w różnego rodzaju agregaty, jawiące się nam w poznaniu zmysłowym jako rzeczy. Oprócz nich istnieje również próżnia, w której się poruszają. Atomy mogą się różnić względem siebie zarówno kształtem, jak i szykiem, w jaki się układają, oraz głosząca, iż każde zdarzenie posiada jakąś przyczynę, która warunkuje jego zaistnienie w ten sposób, iż musi ono zajśćDobrowartość, którą przypisuje się wszelkim szlachetnym intencjom oraz uczynkom, a także rzeczom, które w satysfakcjonujący sposób spełniają przeznaczoną im rolęDoświadczeniejeden z zasadniczych punktów zainteresowań filozofii umysłu, można to pojęcie ująć jako strumień prywatnych przeżyć, znanych jedynie przeżywającemu podmiotowo, które wiążą się w taki, bądź inny sposób, ze zdarzeniami, które występują we świecie zewnętrznymDualizmdoktryna głosząca, iż byt rozpada się niejako na dwie, niezależne od siebie, substancjeDuszaniematerialna część człowieka, jego "ja:, które odpowiada za wszelkie procesy mentalne zachodzące w nasEkstrawertykczłowiek, którego cechuje otwartość na wszelkie nowe doświadczeniaEgzystencjasposób istnienia, który przypisać możemy jedynie człowiekowi jako istocie tworzącej własną istność;Emotywizmteoria głosząca, iż wypowiedzi o charakterze etycznym służą do wyrażania stanów emocjonalnych, nie zaś do stwierdzania, że coś jest prawdą bądź fałszemEmpedokles z AkkragasTwierdził on, że co prawda Parmenides ma racje utrzymując, iż byt nie może wychynąć z niebytu, ani też się weń obrócić, niemniej jednak stwierdza, że ruchowi, różnicy, przemianie, powstawaniu i ginięciu, można, a nawet należy, przypisać pewien stopień realności. Jeżeli bowiem potraktujemy powstawanie jako mieszanie się różnych pierwiastków, które zachowują tożsamość same ze sobą, to oznacza to, iż rozpatrywane jako samodzielne byty są czymś wiecznym, tedy więc zachowują cechy parmenidejskiego bytu. Owymi pierwiastkami są: woda, powietrze, ogień, ziemia. Tym, co powoduje, iż te cztery elementy łączą się bądź rozdzielają, to siły, które określił mianem miłości i nienawiści (podobnie jak inni filozofowie przedsokratejscy nie odróżniał on sfery duchowej od sfery materialnej). Emepdokles to filozof, który wyraźnie odróżnił czynnik materialny występujący w świecie od czynnika, który sprawia, iż pomiędzy elementami materialnymi zachodzą oddziaływania (siła).Empiryzmnurt w filozofii dążący do powiązania wiedzy oraz doświadczenia, które najczęściej pojmuje jako zmysłowe treści świadomościEpistemologia(teoria poznania, gnoseologia) - dział filozofii, który podejmuje kwestie związane z ludzkim poznaniem. Podstawowym zagadnienie jest tu pytanie o istotę oraz strukturę poznania jako takiego. Inne zagadnienia, którymi epistemologia się zajmuje to: jej zakres oraz przedmiot, źródła poznania, pytanie o rolę doświadczenia w powstawaniu wiedzy i udział w tym rozumu, czym jest prawda i jakie warunki muszą być spełnione, abyśmy mogli o niej mówić, do jakiego stopnia warunki, w których przyszło żyć podmiotowi poznającemu wpływają na jego zdolności poznawcze, najlepsza metoda uzyskiwania uboczny jakiegoś procesu, który nie owocuje już żadnymi innymi skutkamiEpochezawieszenie sądu, stanowiące jeden z celów, do którego zmierza rozumowanie sceptyckieErystykarozumowanie, bądź też sztuka prowadzenia dysputy, którego celem nie jest osiągnięcie prawdy, lecz zwycięstwo w prowadzonym sporze, bądź też uczynienia słabszego stanowiska silniejszymEstetykadział filozofii zajmujący się teorią piękna oraz teorią przeżycia estetycznegoEschatologiakorpus idei odnoszących się do końca życia, bądź też końca filozofii zajmujący się działaniami człowieka, które mogą być ocenianie ze względu na swą wartość moralną (dobro - zło)Eudajmonizmdoktryna etyczna głosząca , iż najwyższym dobrem, do którego dąży człowiek, jest szczęście; jej wyznawcami byli wszyscy filozofowie starożytnościFideizmpogląd, iż poznając sprawy boskie nie powinniśmy raczej polegać na rozumie, a jedynie na naszych aktach wiaryFizykalizmpogląd, który głosi, iż świat realny sprowadza się wyłącznie do tego, co fizyczneFormapodług Arystotelesa są to struktury, które narzucone niezróżnicowanej materii tworzą wraz z nią przedmioty obecne w świecie; podług Kanta - struktura, która nasz umysł narzuca rzeczywistości - dla naszej zmysłowości charakterystycznymi formami są czas i przestrzeń, natomiast dla naszego rozumu przyczynowość;Friedrich NietzscheNiemiec; filozof, który uznał, iż chrześcijaństwo stanowi formę resentymentu, jaką żywią niewolnicy (=wyznawcy doktryny moralnej, w której to, co słabe, ma taką samą wartość jak to, co mocne) panów (=ludzi wolnych, którzy za nic mają wszelkie ograniczenia narzucane przez moralność, żyjący poza dobrem i złem); postulował on również, iż celem istnienia ludzi jest stworzenie nadczłowieka,Futurologiaprojekt polegający na przewidywaniu stanu świata w jakiejś ściśle określonej przyszłości poprzez określenie rozwoju takich, czy innych (np. społecznych) tendencji obecnych w teraźniejszościGnozaruch (ruchy, sekt gnostyckich było wiele) o charakterze filozoficzno - religijnym rozwijający się pomiędzy II a V w. na terenie Imperium Rzymskiego; sekty religijne, które go współtworzyły uznawały, że materia pochodząc od złego demiurga posiada takowy charakter, że dusze ludzkie są w niej uwięzione oraz że jedyna droga do zbawienie wiedzie przez poznanie (rozpoznanie świata w jego prawdziwej naturze);Hegel G. W. filozof, który twierdził, iż naturę wszechświata stanowi rozwijający się poprzez swe kolejne eksterioryzacje, duch i poprzez nie osiągający samoświadomość (zob. alienacja)Heraklit z EfezuPodług niego zasadą, która konstytuuje świat, jest ogień. Formy materii, które występują w świecie, stanowią jego różne, podlegające nieustannej zmianie, postacie. To podług niego właśnie w przyrodzie "wszystko płynie", a zatem ogień przechodzi w powietrze, to zaś w wodę, a ta w ziemię, po czym cykl zaczyna się od nowa. Przyczyną tej zmienności jest to, iż w rzeczach, które znajdują się w przyrodzie, zawierają się przeciwieństwa, ścierające się ze sobą nieustannie. Z tego też powodu wszelkie atrybuty, które możemy przypisać takiej, a nie innej rzeczy, mają charakter względny , to zaś co jest w nich stałym, to ciągłość zmian. Nie istniej zatem byt rozumiany jako coś trwałego, nie ulegającego zmianom, lecz jedynie stawanie się. Zasada rządząca rzeczywistością ma charakter rozumny, z tego też powodu jej ciągła przemienność, ścieranie się przeciwieństw w niej, rozwiązuje się w harmonii świata jako prowadzone nad ostatecznym celem i przebiegiem procesów historycznychHistorycyzmprzekonanie, iż procesy historyczne są w jakiś sposób konieczneIdeamożna to pojęcie rozumieć na dwojaki sposób, po pierwsze, jako subiektywna, wewnętrzną treść umysłu, po drugie zaś, jako obiektywna, wieczna, bezczasowa forma, która funduje zmienny świat zmysłów, w którym żyjemy;Indukcjasposób wnioskowania - wychodząc od twierdzeń jednostkowych prowadzi ona do twierdzeń ogólnych;Indywidualizmpogląd, iż punktem wszelkich odniesień i rozważań, jakiego by one nie były rodzaju, jest zawsze jednostka ludzkaIntrospekcjawgląd we własną duchowość, w swe myśli oraz uczuciaIntrowertykczłowiek, który dość niechętnie otwiera się na nowe doświadczenia i doznania, gdyż zbytnio jest zaambarasowany swym światem wewnętrznymIrracjonalizmpogląd, którego zwolennicy głoszą, że istnieją inne źródła poznania niż tylko doświadczenie oraz rozumJansenizmruch religijny powstały we Francji w siedemnastym wieku. Janseniści w swych poglądach na grzech oraz problem łaski mocno zbliżyli się do kalwinizmu, jakkolwiek nigdy nie zerwali z Kościołem katolickim. Nazwa tego ruchu religijnego została utworzona od imienia teologa niderlandzkiego i biskupa Ypres zarazem Janseniusza (1585 -1638). Stworzył on własną, dość oryginalną, aczkolwiek w tej mierze wiele zaczerpnął od świętego Augustyna, koncepcję łaski bożej. Twierdził on, iż przed upadkiem wola pierwszych rodziców kierowało się ku dobru. Ale nawet wtedy koniecznym było im udzielenie przez Boga łaski dostatecznej, ponieważ nawet zdrowa źrenica , jak to dość obrazowo zostało ujęte, potrzebuje blasku słońca, aby móc cokolwiek dojrzeć. Jednak po upadku sytuacja człowieka znacznie się pogorszyła. Teraz już mu nie wystarczy łaska dostateczna, aby mógł on cieszyć się widokiem chwały bożej. Koniecznym staje się, aby Bóg udzielił mu również łaski skutecznej. Ta natomiast istnieje wyłącznie w powiązaniu z wiarą. Bez wiary zaś wszystko, co człowiek czyni, nawet jeśli się wydaje dobre, nie ma znaczenia, a wręcz może zostać uznane za grzeszne. Dobre uczynki są wtedy dobre, gdy wynikają z wiary, która jest owocem łaski skutecznej, udzielonej przez Boga tym, których wybrał On do chwały wiecznej. Cała reszta jest z góry LockeAnglik, empirysta, uznawał, iż umysł człowieka tuz po narodzinach jest czystą kartą, którą dopiero kolejne doświadczenia zapisująKauzalizmpogląd, którego zwolennicy utrzymują, iż wszystko, co się zdarza, zdarza się z przypadkuKierkegaard SørenDuński filozof i myśliciel religijny. zajmował się w swej działalności filozoficznej przede wszystkim człowiekiem oraz jego sprawami. Filozofię słynnego Duńczyka można określić mianem "filozofii życia". Ujmował je (życie) w perspektywy etycznej oraz moralnej. Twierdził, iż najlepszym mianem jej określającym są słowa: "bojaźń i drżenie". Kierkegaard nie był filozofem, który by stawiał sobie za zadanie rozwiązanie jakichś określonych problemów, raczek widział się w roli tego, który przysparza nowych zagadnień do to istota, która bytuje w ściśle określonym czasie. Nie jest zatem możliwym jednoznaczne stwierdzenie, kim, czy czym, jest człowiek, gdyż istnieją on niejako w ciągłej przemianie, ruchu, który nie pozwala jasno i wyraźnie uchwycić jego istoty, jeśli takowa w ogóle istnieje. Zadaniem filozofii egzystencjalnej w opinii Kierkegaarda jest podkreślanie roli subiektywności w doświadczeniu człowieka. Nie powinno się więc tedy zajmować życiem jako takim, ale życiem konkretny, tu i teraz pragnął ująć człowieka konkretnego. By to uskutecznić, wyróżnił dwie prawdy: subiektywną oraz pierwszą można określić jako to, co osobie ludzkiej nadaje jednostkowego wymiaru, a co łączy się ze sferą moralności oraz religii i stanowi przedmiot jej pasjiTą druga natomiast są wszelkiego rodzaju sądy przyrodoznawcze, matematyczne i logiczne, inaczej mówiąc, wszelka wiedza, którą budują zdania nauk w swej działalności filozoficznej zajmował się, oczywiście, problemami nastręczonym przez prawdę subiektywną. Dlatego też jego pisma posiadają "majeutyczny" charakter. Kierkegaard chce, aby one wywoływały reakcję, aby nie pozostawiały czytelnika obojętnym, doprowadzać do tego, aby podejmował on działania. Ponadto prawda subiektywna jako tak nie jest rzeczą, którą można by dowieść, która poddawałaby się intersubiektywnym metodom jej falsyfikacji. Takoż więc i wiara nie może być i nie jest kwestią dowodu naukowego, lecz wyboru, którego uzasadnienia nie możemy, ale także i nie musimy, to istota, która bytuje w ściśle określonym czasie. Nie jest zatem możliwym jednoznaczne stwierdzenie, kim, czy czym, jest człowiek, gdyż istnieją on niejako w ciągłej przemianie, ruchu, który nie pozwala jasno i wyraźnie uchwycić jego istoty, jeśli takowa w ogóle na czasowość swego istnienia człowiek spogląda sub specie aeternitatis, z punktu widzenia wieczności, co powoduje, iż cierpi. Nie jesteśmy w stanie uwolnić się od tej perspektywy. Konfrontowanie natomiast widoku boskiej doskonałości i naszej ponurzonej w czasie doczesności, która jawi się nam jako ułomność, niedoskonałość, stanowi wyzwanie dla naszego umysłu, gdyż rodzi poczucie osiągnąć chociaż ułamek owej boskiej doskonałości, która jawi się człowiekowi w perspektywie sub specie aetrnitatis, tworzy on religie. Jednakże przynosi ona zwykle ze sobą zwątpienie. Wszakże każdy krok człowieczy ku Bogu jest dlań (człowieka) krokiem w nieznane, skokiem w ciemność, a zatem powoduje w nim uczucie "bojaźni i drżenia".Kontemplacjarodzaj poznania, który polega na biernym oglądzie rzeczy przez podmiot poznający. Dla mistyków stanowi ona najpewniejszą drogę do zjednoczenia się/poznania Boga/ którego zwolennicy utrzymują, iż wszelkie normy i zasady, którymi ludzie kierują się w swym życiu prywatnym oraz społecznym są wynikiem podjętej arbitralnie umowy, nie zaś czymś, co ma swe umocowanie w bycie bądź też naturzeKreacjonizmDoktryna teologiczna głosząca, iż, po pierwsze, świat został wywołany z niebytu przez Boga, po drugie zaś, iż przy narodzinach człowieka tworzy On dla niego duszęLiberalizmkoncepcja polityczna, która w centrum zainteresowania stawia jednostkę oraz jej sprawyLogikadział filozofii zajmujący się wnioskowaniemLogosróżni filozofowie i myśliciele, w tym religijni, definiowali ten termin; ogólnie oznacza on pewną zasadę, prawo, także rozum, rządzący wszechświatem, w chrześcijaństwie logos jest uznawany za objawione słowo boże i jako takie jest utożsamiane z ChrystusemMaterializmpogląd, którego zwolennicy utrzymują, iż świat składa się wyłącznie z materiiMistykawiara w możliwość zjednoczenia się z Bogiem drogą ekstatycznej kontemplacji i w duchowy dostęp do tych dziedzin wiedzy, które nie są dostępne zwykłemu Leibniza to nierozciągłe przedmioty psychiczne, mające zdolność postrzegania i przeżywania stanów pożądania; jako takie są samowystarczalne i rozwijają się w sposób tylko sobie właściwy, będąc przy tym zupełnie niezależnymi od pozostałych monadMonizmpogląd, którego zwolennicy utrzymują, iż wielość rzeczy świata tego sprowadza się do jednej zasady,Moralnośćwszelkie zachowania oraz postawy, jakie przybierają ludzie żyjący w danej społeczności, a które to są oceniane podług skali wartości przyjmowanej przez tą właśnie społecznośćNaturato niezwykle wieloznaczny termin, którego sens zmienia się wraz z naszym poglądem na świat, często bywa używany jako synonim słowa przyroda, ale również jako termin oznaczający istotę rzeczy w ogóle, bądź też danego zjawiska, czy też przedmiotuOntologiadział filozofii, który podejmuje rozważania na temat istnienia, bytu jako grecki kult religijny i filozoficzny, który swój początek wziął z mitów o Orfeuszu,Panteizmpogląd głoszący, że Bóg jest wszędzie albo że Bóg i wszechświat to to samo. Najsłynniejszy system panteistyczny w filozofii nowożytnej stworzył SpinozaParalogizmbłąd w rozumowaniuParmenidesUtrzymywał on, iż istnieją dwie ścieżki ludzkich dociekań. Pierwsza nich, którą możemy określić mianem drogi prawdy, lub też rozumu, afirmuje byt, a jednocześnie wyklucza to, iż niebyt istnieje. Druga z nich natomiast, którą z kolei możemy określić mianem drogi fałszu, lub też zmysłów, prowadzi nas do przekonania, iż rzeczywistość nie jest, lecz staje się, że byt może nie być, a niebyt być. Parmenides uznawał więc, iż niemożliwym jest, aby to, co istnieje, byt, mógł nie istnieć, żeby mógł zginąć. Gdyby bowiem było możliwym, aby to, co istnieje, byt, powstawał, to źródłem jego istnienia mógłby być albo byt, albo niebyt, a to jest w opinii Parmenidesa niemożliwe. Nie jest tedy możliwym, aby byt powstawał z bytu, skoro bowiem już by istniał, to nie możliwym by było by zaistniał. Inaczej mówiąc, byt będą nie może zaistnieć, bo po prostu już jest. Nie jest możliwy również to, aby to, co istnieje, powstało z niebytu, gdyż nie byt nie istnieje, zatem nic od niego nie może BłażejSiedemnastowieczny filozof, myśliciel religijny oraz naukowiec. Był mocno związany z jansenistami (patrz: jansenizm). Według Pascala istota ludzka może wyrwać się ze swej niewesołej kondycji na tym padole łez jedynie przez wiarę oraz serce. Serce to rodzaj intuicji intelektualnej, która pozwala człowiekowi zdobyć wiedzę o rzeczach boskich oraz tych, o których milczy rozum dyskursywny. Uważał, że droga do fideizmu wiedzie przez iż zasadę rzeczywistości stanowi liczba. Sprowadzenie jej (owej zasady, arché) do liczby, szerzej matematyki, było wynikiem dokonania przez Pitagoras, lub też jego uczniów, pewnego odkrycia "akustyczno-matematyczno-harmonicznego. Oto ono: współbrzmiące interwały skali muzycznej są zależne od długości struny i odpowiadają prostym stosunkom liczbowym - 2:1 - oktawa, 3:2 - kwinta, 4:3 - kwarta. To zjawisko nazwali harmonią, sprowadzając do niego naturę liczby, i poczęli dopatrywać się jej w bycie jako takim i każdym jego poszczególnym natomiast wyobrażał on sobie w następujący sposób: centralne miejsce we wszechświecie miała w nim zajmować ziemia, wokół której po materialnych orbitach krążyły wydrążone w środku planety. Było ich siedem (tyle właśnie planet znali starożytni; warto tu zaznaczyć, iż za planetę uznawali również Słońce), tyle samo co dźwięków w gamie. Stąd Pitagoras (bądź jego uczniowie) wysunął wniosek, iż wszechświat posiada harmoniczną strukturę. Co więcej, planety krążące wokół ziemi wydają dźwięki, tworząc w ten sposób wspaniałą muzykę, tzw. muzykę sfer, której jednak my nie możemy dosłyszeć, gdyż nazbyt do niej ponadto wierzył, iż dusza ludzka jest nieśmiertelna i jako taka odradza się w coraz to nowych wcieleniach (reinkarnacja). Miałby te poglądy przejąć od kapłanów egipskich, pośród których przebywał jakoby jakiś która cechuje się tolerancją dla wielu rodzaju rzeczy, szczególnie zaś dla odmiennych światopoglądówProtagoras z AbderyPunktem wyjścia jego filozofii był człowiek i jego sprawy. Powiedział, co następuje: "Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy, istniejących, że istnieją, i nieistniejących, że nie istnieją". W tym zdaniu streszczają się jego poglądy. Człowiek sam tworzy świat (świat społeczny, oczywiście), w którym żyje, podług swych potrzeb i głosząca, iż niektórzy ludzie rodzą się jako przeznaczeni do zbawienia lub potępienia i nawet dobre uczynki nie pomogą im uniknąć swego losu;Presokratycyzbiorcze miano, którym się określa starożytnych filozofów przyrody, żyjących przed SokratesemProbabilizmsceptycka doktryna głosząca, iż człowiek nie jest w stanie uzyskać wiedzy absolutnie pewnej i niewzruszonej, co najwyżej prawdopodobnąPsychoanalizametoda leczenia zaburzeń psychicznych, której prawodawcą był Zygmunt Freud, polegała ona na wydobywaniu w trakcie luźnej rozmowy utajonych w głębi psychiki pacjenta emocjonalnych konfliktów, które nie pozwalały mu normalnie funkcjonować w społeczeństwie, jako taka psychoanaliza stworzyła własną teorię budowy psychiki ludzkiejPsychologianauka zajmująca się badaniem ludzkiej psychikiRacjonalizmKażdy pogląd na świat, który uznaje, iż rozum stanowi wszelką podstawę wiedzy o nimRelatywizmdoktryna głosząca, iż prawda jest zależna od stanowiska podmiotu, który ją przypisuje bądź odmawia jakimś sądomScholastykafilozofa, która była przedmiotem wykładu w szkołach przykościelnych oraz uniwersytetach w okresie średniowiecza mniej więcej o XII - XVIScjentyzmokreślenie korpusu poglądów, których głównym wyznacznikiem było to, iż za pomocą kategorii właściwych dla nauk przyrodniczych da się opisać wszelkie ludzkie doświadczenieSolipsyzmprzekonanie, iż istnieję tylko ja i moje jestestwo, pogląd ten łączy się zwykle z nazwiskiem George'a BerkeleyaSpirytyzmdwojakie znaczenie, po pierwsze, iż duch stanowi ostateczną zasadę świata, jego substancję; po drugie zaś, pogląd, iż żywi mogą wchodzić w kontakt ze zmarłymiSublimacjamechanizm samoobronny psychiki ludzkiej, który polega na tym, iż nieświadomie zamieniamy nieosiągalny ze względów społecznych cel naszych dążeń na inny, który może zostać zaakceptowany przez członków społeczeństwa, w którym przyszło nam żyćSubstancjato, co istnieje samo z siebie i nie potrzebuje do tego niczego innego, tudzież istota rzeczy, to, co warunkuje, że przedmiot jest takim, jakim jest, tą kategorię wprowadził do słownika filozofii ArystotelesTales z MiletuTales jako pierwszy udzielił na pytanie o to, skąd wziął się świat oraz czym jest on w swej najgłębszej istocie, odpowiedzi zgoła niemitologicznej, czyli takiej, które by się odwoływała do interwencji bogów. Pierwiastkiem, który funduje powstanie świata, jest według niego greckiego ou - "nie", topos - "miejsce", czyli "miejsce, którego nie ma"), to idealne miejsce lub sposób życia, coś czego realnie nie da się wprowadzić w życie. Termin ten pochodzi z "Utopii" Thomasa Moore'a (1516).Utylitaryzmteoria etyczna głosząca, iż najwyższym dobrem, jakie człowiek jest w stanie osiągnąć, jest pożytek, jaki z podejmowanych działań wyniesie jednostka, bądź też społeczeństwo, a celem wszelkich naszych wysiłków winno być szczęście możliwie największej liczby ludzi na świecie;Woluntaryzmogólnie: przekonanie, iż wszelkie władze rozumu podlegają woli; jako doktryna metafizyczna woluntaryzm głosi, iż ostateczną zasadę świata stanowi wola, pojęta jako transcendentna siła Zadanie agnieszka 2423Wyjaśnij słowo potrzeby duchowe człowieka proszę szybko Odpowiedz 0 ocen | na tak 0% 0 0 o 21:21 rozwiązań: 1 szkolnaZadaniaJęzyk Polski Odpowiedzi (1) Qmpel Potrzeby duchowe człowieka to nasze pragnienia do których każdy z nas dąży i chce je zaspokoić. Wszyscy potrzebujemy miłości, ciepła innych ludzi, szczęścia, radości, mądrości, wiary. 5 0 o 21:33 Na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Duchowość i komunikacja we współczesnej rodzinie” z udziałem gościa specjalnego – o. Anselma Grüna OSB. Był to jeden z trzech modułów dużego sympozjum „Człowiek, duchowość, wychowanie”.– Zainspirowała nas twórczość i działalność benedyktyna o. Anselma Grüna OSB, który jest znanym na całym świecie pisarzem. Jego książki zostały przetłumaczone na 35 języków, a sprzedały się w przeszło 20 mln egzemplarzy. Ten fenomen zaciekawił mnie. O. Anselm przyjął zaproszenie do udziału w konferencji, która odbywa się w trzech miejscach, Warszawie, Płocku i Olsztynie – mówi ks. dr Zbigniew Kulesz z wydziału teologii UWM w poświęcone jest duchowości, w Warszawie w odniesieniu do wychowania, w Płocku do biznesu, a w Olsztynie do rodziny. – Chodzi o kryzys utraty wartości. Dziś rzadko mówi się o duchowości, a dużo na temat tego, co jest pragmatyczne, co jest szybko osiągalne. Dlatego chcielibyśmy temat duchowości wprowadzić do wymiaru życia codziennego i wychowania, które potrzebuje wartości – wyjaśnia ks. ma na celu uświadomienie, że duchowość jest w każdym człowieku. To również próba przyjrzenia się problemom w komunikacji międzyludzkiej. – Bo nawet jeśli mamy w sobie wartości, jeśli zabraknie komunikacji, to te treści nie dotrą do słuchacza – dodaje ks. Zbigniew Kulesz.– Duchowość daje rodzinie poczucie wspólnoty. Komunikacja w niej jest bardzo ważna. Wiele osób nie nauczyło się właściwie komunikować, lecz tylko krytykować innych. W rozmowach ważne jest to, by mówić o swoich uczuciach, jak człowiek postrzega samego siebie i potrafić te uczucia wypowiedzieć. Ważne w komunikacji jest to, aby umieć słuchać. Chodzi o to, żeby po prostu rozumieć drugiego człowieka – mówi o. Anselma Grüna że w komunikacji ważną rolę odgrywają emocje. Trzeba nauczyć się wypowiadać te emocje, nie skrywać ich, być szczerym. – Jeżeli skrywamy emocje, to nas paraliżuje. A rozmowa wypływa z serca człowieka. Wielu małżonków mówi o swojej pracy, o ważnych terminach, obowiązkach, które mają wykonać, ale nie mówią o swoich najważniejszych pragnieniach – wyjaśnia o. Józef Górzyński zauważa, że temat rodziny i komunikacji rozważany jest na wiele sposobów. – Z naszej strony chcemy zwrócić uwagę na wymiar duchowy rodziny. Cieszę się, że na sympozjum udało się zgromadzić prelegentów, którzy mają ogromną wiedzę w tej dziedzinie. To nie jest tak, że temat nie jest rozeznany, że nie wiemy, co czynić. Musimy ciągle zgłębiać te myśli i uzdalniać siebie, byśmy potrafili działać – mówi metropolita konferencji są: Katedra Nauk o Rodzinie oraz Katedra Filologii Germańskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Kozłowski/Instytut Gość MediaZa: Doświadczenie spotkania z Bogiem podczas różnego rodzaju rekolekcji, również rekolekcji oazowych, prowadzi wiele osób do poszukiwania dalszej, pogłębionej drogi życia duchowego. Czasami nakładają się na to inne przyczyny, takie jak potrzeba reakcji na odczłowieczającą racjonalistyczno-techniczną i konsumpcyjną cywilizację, rodzącą w określonych środowiskach niską kulturę, życie bez ideałów i wartości wyższych, a także pojawienie się różnego rodzaju zjawisk „duchowych”, takich jak „duchowość” orientalna, upowszechnianie się parapsychologii czy ruch New Age. Co warto wiedzieć rozpoczynając bardziej pogłębione życie duchowe? 1. Życie duchowe to nie to samo, co pobożne uczucia religijne czy wykształcenie teologiczne. Jest to przede wszystkim kierująca się specyficznymi prawami przyjaźń konkretnego człowieka z Chrystusem dzięki działaniu Ducha Świętego w Kościele. Kto więc chce pogłębiać swoje życie chrześcijańskie będzie musiał podjąć trud rozpoznawania działania Ducha Świętego i najpełniej na nie odpowiadać, aby osobowa więź z Chrystusem we wspólnocie Kościoła stale rozwijała się, aż do osiągnięcia doskonałości. 2. Życie duchowe ma swój początek. Obiektywnie zaczyna się w chrzcie świętym – od tego momentu Duch Święty „działa” w człowieku. Potrzeba jednak pewnego stopnia dojrzałości, aby człowiek zdał sobie sprawę z owego uświęcającego działania. To „odkrycie” obecności Ducha Świętego, posyłanego przez Ojca i Syna nazywa się nawróceniem. Nawrócenie nie jest bowiem jedynie odwróceniem się od grzechu, ale przede wszystkim zwróceniem się do Chrystusa, który jest „światłem i życiem” (J 8, 12). 3. Należy również wiedzieć, co jest celem życia duchowego. Zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II każdy chrześcijanin jest powołany do doskonałości (por. KK 39). Celem zatem życia duchowego jest również doskonałość czyli świętość. Jest to stała troska, aby w życiu identyfikować się z osobą i nauczaniem Jezusa Chrystusa, naśladując Go. Życie duchowe nie może więc być modą, dobrą jedynie na jakimś określonym etapie rozwoju ludzkiego czy w danym środowisku. Życie duchowe jest naturalną potrzebą spełnienia się w swoim powołaniu do bycia człowiekiem i chrześcijaninem, tzn. dzieckiem Bożym. 4. Nie każdy jednak otrzymał te same możliwości naśladowania Chrystusa. Wiele zależy od wieku, wychowania w środowisku społecznym, stanu życia, zawodu czy powołania, a nawet stanu zdrowia. Inaczej więc będzie prezentować się duchowość małżonków, inaczej młodego biznesmena, a inaczej zakonnicy. Każdy jednak ma obowiązek wyczerpać dane mu pod tym względem możliwości. 5. Bóg jest sprawcą naszego uświęcenia, a On zawsze i bezwarunkowo pragnie obdarzyć człowieka pełnią udziału w swoim życiu. Od człowieka zatem, od jego zaangażowania zależy jego duchowy rozwój. Niezwykle ważnym jest tutaj samo pragnienie doskonałości. Powinno ono wynikać najpierw z motywu wiary a nie na przykład z ludzkich względów. Powinno być również silniejsze od innych pragnień i wymagające wytrwałości, gdyż tylko w ten sposób osiąga się prawdziwe wartości. Nie może ono zatrzymywać się na osiągniętym poziomie, ale ciągle wzrastać, a także powinno być oparte na realiach życia danej osoby i dostosowane do drogi powołania. 6. Najistotniejszym przejawem życia duchowego jest modlitwa. Modlitwę jednak należy właściwie rozumieć: jest ona środkiem do zjednoczenia z Bogiem, a nie celem samym w sobie. W sytuacji pomieszania środka z celem, co często się zdarza, modlitwa staje się bezdusznym odmawianiem „pacierza”, a nie czasem ogarniającym i porządkującym całe nasze życie. Przedłużona modlitwa (rachunek sumienia, rozważanie słowa Bożego, uwielbienie z dziękczynieniem i prośby) powinna być codziennym sprawdzianem naszego kroczenia do Celu. Pomocą do praktykowania codziennej przedłużonej modlitwy może być określona metoda modlitewna (ignacjańka, karmelitańska, sulpicjańska, „namiot spotkania”). Ważne jest jednak, aby do metody nie przyzwyczajać się. „Rozwój modlitwy domaga się od nas nieraz odwagi pozostawienia metody, która w jakiś sposób już się wyczerpała. Jest zbyt krępująca, ciasna. Zmiana metody modlitwy polega nie tylko na zmianie techniki, ale przede wszystkim na zmianie zaangażowania wewnętrznego. Doskonalsze, pełniejsze metody modlitwy, to takie, które pełniej angażują nasze życie w dialog z Bogiem”. [o. Józef Augustyn SJ] 7. Przejawem rozwoju życia duchowego a jednocześnie środkiem koniecznym do wiernego naśladowania Chrystusa jest asceza. Poprzez ograniczanie namiętności, wyrzeczenie się przyjemności, rezygnację z wygód itd. wprowadza ona w nas dystans wobec tego wszystkiego, co może oddzielać nas od Boga Stwórcy i od stworzeń. Asceza pomaga pokonać istniejące w nas na tej drodze przeszkody. Są nimi niekontrolowane reakcje naszych zmysłów zewnętrznych, a także zmysłów wewnętrznych (pamięć i wyobraźnia) oraz emocji. Nie chodzi oczywiście o „uśmier-canie” zmysłów, ale o takie posługiwanie się nimi, aby człowiek zapanował nad nimi, a nie zmysły nad człowiekiem. Należy zaznaczyć, iż asceza jest stałą formacją religijnego wychowania. Dlatego też jednorazowe umartwienie, na przykład pod wpływem przeżyć religijnych nie jest ascezą. Niniejsze uwagi niech staną się pomocą do intensywniejszego i odważnego wkraczania na drogę naśladowania Jezusa Chrystusa, pamiętając jednocześnie, że ostatecznie chrześcijańska doskonałość jest dziełem Łaski Bożej. Poniżej znaj­duje się li­sta wszys­tkich zna­lezio­nych ha­seł krzy­żów­ko­wych pa­su­ją­cych do szu­ka­nego przez Cie­bie opisu. DOŚWIADCZENIE DUCHOWE to: wydarzenie w życiu człowieka, związane z przeżyciami duchowymi, religijnymi (na 20 lit.) Zobacz też inne ha­sła do krzy­żó­wek po­do­bne kon­teks­to­wo do szu­ka­ne­go przez Cie­bie opisu: "WYDARZENIE W ŻYCIU CZŁOWIEKA, ZWIĄZANE Z PRZEŻYCIAMI DUCHOWYMI, RELIGIJNYMI". Zna­leź­liśmy ich w su­mie: BRYLE, PRZEKONANIE, KOBIETA ŻYCIA, NAUCZANIE, WIEK DOJRZAŁY, ROGATA DUSZA, UCZCIWOŚĆ, DEGRADACJA, ABSOLUTYZM, MOLESTOWANIE SEKSUALNE, WYSTAWA, SCEPTYCYZM, ŻABI SKOK, RASA KAUKASKA, PIERNIKARZ, TO COŚ, FARMAZONIA, AEROZOL ATMOSFERYCZNY, MONOCENTRYZM, ŻYCIE WIECZNE, GAICZEK, NAROWISTOŚĆ, MIEJSKOŚĆ, WIELKOMIEJSKOŚĆ, PERYPETIA, ZWIĄZEK CYKLICZNY, SKROMNOŚĆ, DERMATOGLIFIKA, URLOP OKOLICZNOŚCIOWY, GŁOWA, DOŚWIADCZENIE RELIGIJNE, NIEPRZYJAZNOŚĆ, PREDESTYNACJA, KALENDARZ, PRZYZWOITOŚĆ, RUCHY DIKTYOGENICZNE, TUSZA, MUZYCZKA, POR, TRZĘSIENIE ZIEMI, BIEGŁY SĄDOWY, HUCPA, FIGURKA, WOLGEMUT, WNĘTRZNOŚCI, LEGALIZACJA PIERWOTNA, OBLICZE, DOŚWIADCZENIE, TAJEMNICA PRZEDSIĘBIORSTWA, FLORA FIZJOLOGICZNA, RYZYKO NIEWYGASŁE, CHUTLIWOŚĆ, KOŚCIEC MORALNY, KULTURA, TUNGA, TAMTEN ŚWIAT, FINANSE PUBLICZNE, SINGEL, KRYZYS PSYCHICZNY, SPRYTNOŚĆ, PRAWA CZŁOWIEKA, ZAWIERUCHA, RZEŹBA, ŻELAZNE PŁUCO, PIES, TERMOGENEZA ADAPTACYJNA, OGOŃCZOWATE, KARTA KREDYTOWA, GIBONY, CIEKAWSKOŚĆ, GWAŁT, MIŁOŚĆ BLIŹNIEGO, CWANIACTWO, POLIGAMICZNOŚĆ, ROZMEMŁANIE, ZAPRZĘG, JEZIORO SAPROTROFICZNE, MIZERIA, CIĄGOTY, SZKŁA, TANATOLOGIA, LINIA ŻYCIA, INTERAKCJONISTA, TRANSCENDENTALISTA, BOMBA EKOLOGICZNA, KREW Z MLEKIEM, ARCHEOLOGIA, ZASOBY NATURALNE, APOTEOZA, WIRUSY ONKOGENNE, AUTOMAT, TASIEMIEC NIEUZBROJONY, NOGA, RĘKA, KLIMAKTERIUM, WŚCIBSKOŚĆ, GRAFOLOGIA, SPOKOJNOŚĆ, MEDIALNOŚĆ, SŁUŻALCZOŚĆ, CHOROBA MIKROFALOWA, USTRÓJ, BEZBOLESNOŚĆ, LISTWA, TECHNOSFERA, POMPA PUSZKOWA, WYDARZENIE, TAJEMNICA HANDLOWA, HOMO ERECTUS, GŁOS SUMIENIA, MELODRAMAT, KADŁUB, ZAD, AFILIACJA, POSKROMICIEL, DOBRODUSZNOŚĆ, KOŚĆ GUZICZNA, RABV, LUDŹ, ZIEMIA, DOJRZAŁOŚĆ, ŻÓŁTY, FETYSZ, CHOROBA LEVA, ZGRYW, ZBRODNIA PRZECIWKO LUDZKOŚCI, MIĘSIEŃ PIWNY, SZTUKI PIĘKNE, WYROSTEK, IKONICZNOŚĆ, PERFIDNOŚĆ, INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, SYTUACJA BIOMETEOROLOGICZNA, DORADCA, INDYWIDUALNOŚĆ, CZYNNOŚĆ RUCHOWA, PRAWA OSOBISTE, DOCIEKLIWOŚĆ, TEŚCIK, PRZESŁANKA, INTEGRACJA SENSORYCZNA, ZACHOWANIE, METAMORFIZM DYSLOKACYJNY, STREFA RELAKSACYJNA, OJCZYZNA, GARIN, NAUKA MEDYCZNA, ANIMACJA, DZIECIĘCOŚĆ, CWANOŚĆ, GRZYB, AUTOKRACJA, HOSTIA, POGLĄD, LAS OCHRONNY, PRZYZWOITOŚĆ, NIEZRĘCZNOŚĆ, TWORZYWO SZTUCZNE, NÓŻĘTA, WOLA, PRZYTOMNOŚĆ, FILOZOFIA RELIGII, SKORPION, GIRA, SUPERINTELIGENCJA, SYLWETKA, LUŹNOŚĆ, SSAK WYMARŁY, JAJKO, WŁADCZOŚĆ, TŁUSZCZYK, FILOZOFIA PRZYRODY, ZARODZIEC PASMOWY, SŁOWO BOŻE, WOLUNTARYZM, RZEPKA KOLANOWA, GDERLIWOŚĆ, ADRENALINKA, KREDYT KONSUMENCKI, SKWAPLIWOŚĆ, DOŚWIADCZENIE WAZONOWE, SŁONECZNOŚĆ, JĘZOR, KŁĄB, IKRA, KINEZJOLOGIA, MUZYKA, POKAZ, KRYZYS, FONIATRIA, RYZYKO FINANSOWE, NIECHLUBNOŚĆ, PUNKT TONIZUJĄCY, WDZIĘK SŁONIA, OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK, ZARADNOŚĆ, GRZECZNOŚĆ, NIMFOMANKA, MAŁODUSZNOŚĆ, ŚWIATOWOŚĆ, DOŚWIADCZENIE, WIARYGODNOŚĆ, SERCE, AKREDYTOWANIE SIĘ, GALWANIZM, UWŁOSIENIE, GWAŁTOWNOŚĆ, TYSIĘCZNIK, DRAMAT LITURGICZNY, NIECZYNNOŚĆ, ZBRODNIA KOMUNISTYCZNA, JAPA, GIBBONY, BŁONNIK, ROZWÓJ PSYCHICZNY, PSYCHOLOGIA POZNAWCZA, TYP TURAŃSKI, CIAŁO SUBTELNE, KRIONIKA, ZESPÓŁ LENEGRE'A-LEVA, TĘGORYJEC, ROZTROPNOŚĆ, PREMIERA, DUPKA, ŻART, SYNTETYK, BEZECEŃSTWO, JA, PAMIĄTKA, TRZONOWIEC, WYROŚLE, WOSZCZEK, RZUT KAMIENIEM, NIEOPANOWANIE, USTAWA HORYZONTALNA, ZDRADLIWOŚĆ, DUPA ZBITA, EMIGRACJA WEWNĘTRZNA, KOLORYMETRIA, ANTROPOZOONOZA, USŁUGI NIEMATERIALNE, WERWA, BRODZKI, TASIEMIEC UZBROJONY, EUTENIKA, DEKONTAMINACJA, BYCIE ŚWIADKIEM, AKT, OFTALMOLOG, IMPULSYWNOŚĆ, MAKROELEMENT CZŁOWIEKA, ZARADNOŚĆ, ZNAMIĘ BARWNIKOWE, HAGIOGRAFIA, TERYTORIALNOŚĆ, MIAZGA KORKOTWÓRCZA, WOLICJONALNOŚĆ, SŁOWNIK, PIERŚ, USŁUGA SPOŁECZNA, TRZECI WIEK, IMPULS, NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ, NIEŻYCZLIWOŚĆ, KODEKS MORSKI, TRAUMATYCZNOŚĆ, ŚWIDROWIEC, INFA, ZEPSUCIE, RZEŹWOŚĆ, BIOMET, ANDROGYNIZM, TSETSE, ŻYWIOŁOWOŚĆ, LEGALIZACJA PONOWNA, DWUPŁCIOWOŚĆ, OSTATNIA DROGA, SPOLEGLIWOŚĆ, UDŹWIG, NIEWYDOLNOŚĆ, SZKOŁA, MNICH, KRTAŃ, DOBRO MATERIALNE, MĘSIEŃ TRAPEZOWY, GRAFICZNY INTERFEJS UŻYTKOWNIKA, FIZJOKRATYZM, DOROSŁOŚĆ, LITOŚCIWOŚĆ, FIGURA, DYSPOZYCJA, RACJONALIZM NATURALISTYCZNY, PRZEMIENIENIE PAŃSKIE, TĘTNICA BIODROWO-LĘDŹWIOWA, MARA, OLBRZYM, KURATOR SĄDOWY, NIEPRAWOŚĆ, OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA, AUTOKRATYCZNOŚĆ. Ze względu na bar­dzo du­żą ilość róż­nych pa­su­ją­cych ha­seł z na­sze­go sło­wni­ka: - ogra­ni­czy­liśmy ich wy­świe­tla­nie do pier­wszych 300! nie pasuje? Szukaj po haśle Poniżej wpisz odga­dnię­te już li­te­ry - w miej­sce bra­ku­ją­cych li­ter, wpisz myśl­nik lub pod­kreśl­nik (czyli - lub _ ). Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nych przez Cie­bie li­ter. Im wię­cej li­ter po­dasz, tym do­kła­dniej­sze bę­dzie wy­szu­ki­wa­nie. Je­że­li w dłu­gim wy­ra­zie po­dasz ma­łą ilość od­ga­dnię­tych li­ter, mo­żesz otrzy­mać ogro­mnie du­żą ilość pa­su­ją­cych wy­ni­ków! się nie zgadza? Szukaj dalej Poniżej wpisz opis po­da­ny w krzy­żów­ce dla ha­sła, któ­re­go nie mo­żesz od­gad­nąć. Po wci­śnię­ciu przy­ci­sku "SZUKAJ HASŁA" wy­świe­tli­my wszys­tkie sło­wa, wy­ra­zy, wy­ra­że­nia i ha­sła pa­su­ją­ce do po­da­nego przez Cie­bie opi­su. Postaraj się przepisać opis dokładnie tak jak w krzyżówce! Hasło do krzyżówek - podsumowanie Najlepiej pasującym hasłem do krzyżówki dla opisu: wydarzenie w życiu człowieka, związane z przeżyciami duchowymi, religijnymi, jest: Hasło krzyżówkowe do opisu: WYDARZENIE W ŻYCIU CZŁOWIEKA, ZWIĄZANE Z PRZEŻYCIAMI DUCHOWYMI, RELIGIJNYMI to: HasłoOpis hasła w krzyżówce DOŚWIADCZENIE DUCHOWE, wydarzenie w życiu człowieka, związane z przeżyciami duchowymi, religijnymi (na 20 lit.) Definicje krzyżówkowe DOŚWIADCZENIE DUCHOWE wydarzenie w życiu człowieka, związane z przeżyciami duchowymi, religijnymi (na 20 lit.). Oprócz WYDARZENIE W ŻYCIU CZŁOWIEKA, ZWIĄZANE Z PRZEŻYCIAMI DUCHOWYMI, RELIGIJNYMI inni sprawdzali również: alarm, pobudka (daw.) , czepia się psiego ogona , droga rozwoju rodowego, pochodzenie i zmiany ewolucyjne grupy organizmów, zwykle gatunków , pozorność, cecha czegoś, co wydaje się prawdziwe, ale takie nie jest , liściołaz żółty, liściołaz złocisty, Phyllobates terribilis - gatunek płaza bezogonowego z rodziny drzewołazowatych, najbardziej jadowity płaz na świecie , Narcissus poeticus - gatunek roślin należący do rodziny amarylkowatych , 1016,05 kg, jednostka miary przyjęta w traktacie waszyngtońskim do pomiaru wyporności okrętów , rzekotka czerwonooka, chwytnica czerwonooka, Agalychnis callidryas - gatunek płaza bezogonowego z rodziny rzekotkowatych , włoski rzeźbiarz i architekt zm. w 1565 r., współpracownik Berecciego , pogardliwie o osobie, która mówi za dużo i za głośno , miasto w Japonii (środkowe Honsiu), ośrodek administracyjny prefektury Nara w pobliżu Osaki, dawna stolica cesarstwa , w prawie międzynarodowym prywatnym: jeden z łączników wskazujących, jakie prawo należy zastosować dla oceny spornego stosunku

życie wewnętrzne duchowe człowieka krzyżówka